مترجم: دکتر الهام خاقانی – پزشک عمومی
زوال عقل، که با کاهش پیشرونده عملکردهای شناختی مشخص می‌شود، میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان، عمدتاً بزرگسالان مسن، تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حالی که علائم شناختی و رفتاری زوال عقل اغلب در مرکز توجه قرار می‌گیرند، تشخیص و رسیدگی به بسیاری از بیماری‌های دیگر که اغلب با این بیماری همراه هستند، بسیار مهم است.
این بیماری‌های همراه نه تنها مراقبت از بیمار را پیچیده می‌کنند، بلکه بر کیفیت زندگی بیمار و پیشرفت بیماری نیز تأثیر می‌گذارند. این گزارش به بررسی شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با زوال عقل و تحت تأثیر آنها می‌پردازد. علاوه بر این، این گزارش بر اهمیت مراقبت یکپارچه تأکید خواهد کرد.
مطالعات متعددی، ارتباط قوی بین زوال عقل و بیماری‌های قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری عروق کرونر قلب را نشان داده‌اند. عوامل خطر مشترک، از جمله سن، دیابت، مصرف دخانیات و عوامل مختلف سبک زندگی، در این ارتباط نقش دارند. به عنوان مثال، فشار خون مزمن با ایجاد بیماری عروق کوچک و میکروانفارکت‌های مغزی در ایجاد زوال عقل عروقی نقش داشته است. سندرم ضعف شناختی، وجود ترکیبی اختلال در شناخت و ضعف، همان عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی را دارد و در مراحل اولیه به طور بالقوه قابل برگشت است. اخیراً، شن و همکارانش مشاهده کردند که در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و کسر تخلیه حفظ شده، هرگونه اختلال در عملکرد شناختی با پیامدهای بدتری از جمله مرگ همراه است.
دیابت هم یک عامل خطر برای زوال عقل و هم یک بیماری همراه مکرر با آن است. اعتقاد بر این است که هایپرگلیسمی مزمن و مقاومت به انسولین در فرآیندهای عصبی و آسیب عروقی مغز نقش دارند. دیابت نوع ۲ با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل عروقی مرتبط بوده است.
شرایط روانپزشکی مانند افسردگی و اضطراب در افراد مبتلا به زوال عقل شایع است. افسردگی ممکن است قبل از شروع زوال عقل باشد، که نشان دهنده یک رابطه دو طرفه است. فرض بر این است که استرس مزمن و التهاب مغزی در آسیب عصبی و زوال شناختی نقش دارند. علاوه بر این، زوال عقل یک عارضه شایع بیماری پارکینسون است و تا ۸۰٪ از این بیماران به مرور زمان دچار زوال عقل می‌شوند. به طور مشابه، زوال عقل با اجسام لویی ویژگی‌های همپوشانی با بیماری پارکینسون دارد و تشخیص را چالش برانگیز می‌کند.
بزرگسالان مسن مبتلا به زوال عقل به ویژه در برابر عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری و ذات‌الریه آسیب‌پذیر هستند. زوال شناختی در بیماران مبتلا به زوال عقل اغلب پاسخ ایمنی را به خطر می‌اندازد و مانع از گزارش علائم می‌شود و منجر به تأخیر در تشخیص و درمان می‌شود.
سوءتغذیه در افراد مبتلا به زوال عقل شایع است و ممکن است در اختلال عملکرد شناختی نقش داشته باشد. اختلال شناختی مانع از توانایی تهیه و مصرف مواد مغذی کافی می‌شود و منجر به کاهش وزن و تحلیل عضلات می‌شود. ضعف، کاهش عملکردهای جسمی و شناختی را بیشتر تشدید می‌کند.
اختلالات خواب، از جمله بی‌خوابی و آپنه خواب، اغلب در افراد مبتلا به زوال عقل رخ می‌دهد و زوال شناختی را بدتر می‌کند. اعتقاد بر این است که خواب مختل شده، کلیرانس پلاک‌های بتا آمیلوئید، یکی از نشانه‌های بیماری آلزایمر، را مختل می‌کند.
وجود بیماری‌های همراه متعدد در زوال عقل، رویکردی جامع و چند رشته‌ای را برای مراقبت ضروری می‌کند. از آنجایی که افراد مبتلا به زوال عقل معمولاً توسط اعضای خانواده یا دوستان مراقبت می‌شوند، مهم است که بار اضافی وارده بر مراقبان را برای رسیدگی به پیچیدگی مدیریت بیماری‌های مزمن متعدد، علاوه بر چالش‌های شناختی و رفتاری، تشخیص دهیم. شناسایی و مدیریت زودهنگام این بیماری‌ها می‌تواند تأثیر آنها را بر سلامت شناختی و جسمی فرد کاهش دهد. غربالگری منظم برای عوامل خطر قلبی عروقی، ارزیابی سلامت روان، ارزیابی تغذیه، نظارت بر عفونت و استرس مراقب، بخش جدایی‌ناپذیر مراقبت مؤثر از افراد مبتلا به زوال عقل است.
در نتیجه، پرداختن به تعامل پیچیده بین زوال عقل و بیماری‌های همراه آن برای بهبود نتایج برای افراد مبتلا، خانواده و مراقبان آنها ضروری است. تحقیقات آینده باید بر روی مدل‌ها و مداخلات مراقبتی یکپارچه‌ای تمرکز کنند که هم زوال شناختی و هم بیماری‌های مرتبط با آن را هدف قرار می‌دهند.
Joseph S. Alpert, MD ∙ Mindy Fain, MD
The American Journal of Medicine. Volume 138, Issue 9. P1171-1172. September 2025
