سال 18, شماره 131, ماهنامه عرصه پزشکی

الگوی معمول نتایج آزمایشگاهی ناشی از رقیق شدن سرم با سالین

Paulina Truong, BA. Zaven Sargsyan, MD

یک مرد مسن پس از تجربه ۲ بار هماتوشزی در بازه زمانی ۶ ساعت، به بیمارستان مراجعه کرد. او هیچ گونه درد شکمی، سبکی سر، تنگی نفس یا سایر علائم را نداشت. او سابقه دیابت، بیماری مزمن کلیوی، فشار خون بالا، افت فشار خون ارتواستاتیک، دیورتیکولوز و هموروئید داخلی داشت. در هنگام پذیرش ضربان قلب او در حالت خوابیده ۸۸ بار در دقیقه و فشار خون او ۱۳۰/۷۰ میلی‌متر جیوه بود. بدون علائم پیش سنکوپال مرتبط، فشار خون او در حالت ایستاده ۸۳/۴۶ میلی‌متر جیوه بود. سایر موارد حیاتی در جدول ۱ نشان داده شده است. هموگلوبین اولیه او ۱۳.۳ گرم در دسی‌لیتر بود. سایر نتایج آزمایشگاهی در جدول ۲ نشان داده شده است. تجویز بولوس ۱ لیتری نرمال سالین شروع و یک گروه پزشکی داخلی برای پذیرش فراخوانده شدند. با این حال، یک مجموعه تکراری از آزمایش‌ها ۴ ساعت پس از اولین آزمایش، مقدار هموگلوبین را ۶.۷ گرم در دسی لیتر نشان دادند. تجویز دارو لغو شد و به‌علت نگرانی درمورد شدیدتر و بدتر شدن خون‌ریزی با بخش مراقبت‌های ویژه پزشکی مشورت شد. ضربان قلب او در آن زمان ۸۷ بار در دقیقه و فشار خون او ۱۵۳/۹۱ میلی متر جیوه بود. بیمار در همان زمان مدفوع دیگری داشت که به رنگ قهوه‌ای بود. سی تی اسکن شکم برای ارزیابی منبع جایگزین خون از دست داده شده درخواست شد. مجموعه سومی از آزمایش‌ها به‌دست آمد که همان‌طور که در جدول ۲ نشان داده شده است، غلظت هموگلوبین و مقادیر دیگر مشابه با سطوح اولیه ارائه شده را نشان داد. فرض بر این بود که مجموعه دوم آزمایش‌ها جعلی بوده و بیمار طبق برنامه‌ریزی اولیه در بخش خدمات پزشکی بیمارستان بستری شد. سی تی شکم قبلاً انجام شده بود و خون‌ریزی خلفی صفاقی یا سایر خون‌ریزی‌های شکمی لگنی را نشان نداد.

شکل: تغییر نسبی در مقادیر آزمایشگاهی سرم بین نمونه پایه و نمونه دوم به‌دست آمده در طول تزریق نرمال سالین.

دلایل زیادی برای نتایج جعلی آزمایشگاهی وجود دارد. رقیق کردن نمونه خون توسط سایر مایعات مکانیسمی است که در این مورد  اغلب محلول‌های کریستالوئید داخل وریدی در زمان فلبوتومی تزریق می‌شود. این موضوع منجر به کاهش متناسب در غلظت تمام مواد، به جز موارد موجود در مایع تزریق می‌شود. در این مورد، بیمار نرمال سالین دریافت می‌کرد. بنابراین، افزایش نسبی غلظت سدیم و کلرید و کاهش در همه غلظت‌های دیگر رخ داد. به‌ویژه، آن دسته از متغیرهایی که غلظت نیستند، بلکه کیفیت سلول‌ها هستند، مانند میانگین حجم سلولی و تفاوت گلبول‌های سفید، تحت تأثیر قرار نخواهند گرفت و می‌توان برای تأیید اینکه نمونه در واقع همان نمونه بیمار بوده است، استفاده شوند.

این الگو به صورت گرافیکی در شکل ۱ با استفاده از مقادیر آزمایشگاهی بیمار نشان داده شده است.

تشخیص آن و تکرار فوری آزمایش‌ها می‌تواند به جلوگیری از سردرگمی، مداخلات غیر ضروری و تاخیر در مراقبت کمک کند. به‌وسیله خون‌گیری از بازوی مخالف که در آن تزریق وریدی در حال انجام است یا توقف تزریق به‌طور مختصر قبل از خون‌گیری، می‌توان از خطاهای رقیق‌سازی جلوگیری کرد.

جدول ۱: علائم حیاتی

جدول ۲: شمارش کامل خون و پانل‌های متابولیک پایه

The American Journal of Medicine. VOLUME 136, ISSUE 10, E204-E205, OCTOBER 2023