مترجم: آناهیتا خاقانی – مهندس بهداشت
سندرم حاد تنفسی حاد شدید ویروس کرونا ۲ (SARS-CoV-2) که مسئول بیماری همه گیر اخیر است از نظر بالینی به عنوان بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ (COVID-19) ظاهر می شود. اگرچه COVID-19 تأثیر غالب بر سیستم تنفسی دارد، اما تأثیرات مخربی بر سایر اندام ها، به ویژه سیستم قلبی عروقی نیز دارد. تظاهرات قلبی عروقی COVID-19 شامل آریتمی های قلبی، نارسایی قلبی، کاردیومیوپاتی، میوکاردیت، آسیب قلبی، انفارکتوس میوکارد، شوک کاردیوژنیک و ترومبوآمبولی وریدی است. ما این نظرات را ارائه می دهیم تا تجربیات خود را در مورد تأثیر COVID-19 بر نوار قلب (ECG) مشاهده شده در یک مرکز دانشگاهی مورد توجه قرار دهیم. جدا از یافته های آشکار ECG، به عنوان مثال، آریتمی و سکته قلبی ST-elevation در بیماران مبتلا به COVID-19، ما ۳ الگوی مختلف ECG را در ۳ دسته مختلف بیماری COVID-19 مشاهده کرده ایم.
دسته ۱ شامل بیماران مبتلا به COVID-19 با بیماری خفیف است. علائم بیشتر سرفه، خستگی و تب کم درجه بدون شواهد تصویربرداری از پنومونی است. این بیماران پایدار بوده و در مرکز درمانی یا در خانه مدیریت می شوند. نوار قلب در بیماریهای خفیف معمولاً خوش خیم است و ممکن است تاکی کاردی سینوسی را نشان دهد، همانطور که در شکل ۱ نشان داده شده است. سینوس تاکی کاردی احتمالا پاسخ جبرانی بدن به تب خفیف است، این بیماران اگر علامت خفیف بدون ابتلا به پنومونی داشته باشند، پیش آگهی خوبی دارند.
شکل ۱: تاکی کاردی سینوسی با تغییرات غیر اختصاصی موج ST-T در بیماری COVID-19 بدون پنومونی.
دسته ۲ شامل بیمارانی است که در آنها شواهدی از پنومونی COVID-19 وجود دارد. این بیماران، بدحال تر هستند و معمولاً در بخش مراقبت های ویژه تحت درمان قرار می گیرند. نوار قلب در این گروه از بیماران معمولاً الگوی افزایش ST در لید III/aVF وV1، همراه با مورفولوژی S1Q3 در لید I و لید III را نشان می دهد. این به احتمال زیاد به دلیل تغییر بردار سمت راست در سطح فرونتال در نتیجه حجم بطن راست یا فشار بیش از حد ناشی از پنومونی COVID است و در شکل ۲ نشان داده شده است. در بیماران مبتلا به آمبولی ریه وریدی، الگوی S1Q3T3در لید I و لید III مشاهده می شود، اما هنگامی که ذات الریه COVID-19 همزمان با آمبولی ریه وریدی همراه باشد، نوار قلب در این بیماران می تواند الگوی افزایش ST در لید III/aVF وV1، همراه با مورفولوژی S1Q3 در لید I و لید III را نشان دهد، همانطور که در شکل ۳ نشان داده شده است. با جستجو در متون پزشکی، متوجه شدیم که این الگو قبلاً گزارش شده است و پیش آگهی بدی را نشان می دهد و همچنین پیش بینی کننده ایست قلبی در بیماران مبتلا به بیماری ریوی است.
شکل ۲: تاکی کاردی سینوسی با افزایش ST در لید III/aVF و ۱V، همراه با مورفولوژیS1Q3 در لید I و لید III، در بیمار مبتلا به پنومونی COVID-19.
شکل ۳: تاکی کاردی سینوسی با افزایش ST در لید III/aVF و V1، همراه با مورفولوژی S1Q3 در لید I و لید III، در بیمار مبتلا به پنومونی COVID-19 و آمبولی ریه همزمان.
دسته ۳ شامل بیماران با شواهد میوکاردیت همراه با پنومونی COVID-19 است. طبق تجربیات ما این دسته بدترین پیش آگهی را دارد. نوار قلب در این گروه ارتفاع قطعه ST منتشر را با فاصله QTc طولانی نشان می دهد. بالا رفتن ST به احتمال زیاد به دلیل درگیری بطن چپ در میوکاردیت است و محلی برای توزیع کرونر ندارد. نوار قلب نشان داده شده در شکل ۴ نشان می دهد که افزایش ارتفاع ST لیدهای تحتانی و پری کوردیال امواج T بیش از حد حاد را نشان می دهد. این بیمار، در آنژیوگرافی، بیماری عروق کرونر انسدادی نداشت و MRI قلب، میوکاردیت را نشان داد.
شکل ۴: ریتم سینوسی با افزایش ارتفاع بخش ST پری کوردیال و تحتانی با امواج T بیش از حد حاد در میوکاردیت COVID-19.
همچنین مکانیسم های بالقوه دیگری برای افزایش طول مدت QTc در بیماران مبتلا به COVID-19 وجود دارد که احتمالاً به دلیل التهاب و داروها است. مشاهده شد که اینترلوکین -۶ با مهار hERG (ژن مرتبط با اتریوم-برو-برو؛ نامگذاری جایگزین، KCNH2) که منجر به طولانی شدن فاصله QTc می شود، کانال اصلاح سریع داخل (IKr) را مسدود می کند. همین مکانیسم انسداد IKr در طولانی شدن QTc ناشی از دارو نیز گزارش شده است و در بیماران مبتلا به COVID-19 استفاده از هیدروکسی کلروکین و آزیترومایسین به همراه سایر داروها احتمالاً با این مکانیسم، فاصله QTc را طولانی می کند.
به طور خلاصه، ما گزارش می دهیم که شدت های مختلف بیماری COVID-19 در ECG سطحی، تظاهرات متفاوتی دارد. بیماری COVID-19 بدون پنومونی باعث تاکی کاردی سینوسی می شود، در حالی که پنومونی COVID-19 باعث تغییر بردار راست در نوار قلب و افزایش ST در لید III/aVF و۱V، همراه با مورفولوژی S1Q3 در لید I و لید III می شود. در تجربه ما، میوکاردیت که باعث افزایش ارتفاع ST منتشر و طولانی شدن فاصله QTc در نوار قلب می شود، بدترین پیش آگهی را دارد.
Muhammad Ajmal, MD. Khurrum Butt, MD. Talal Moukabary, MD, FHRS
The American Journal of Medicine. VOLUME 134, ISSUE 9, E477-E479, SEPTEMBER 01, 2021
